Differentieerregels

Inleiding

www.math4all.nl > MAThADORE-basic HAVO/VWO > 4/5 HAVO wi-b > Differentieerregels > Differentieerregels > Inleiding

Probeer de vragen bij Verkennen zo goed mogelijk te beantwoorden.

Uitleg

www.math4all.nl > MAThADORE-basic HAVO/VWO > 4/5 HAVO wi-b > Differentieerregels > Differentieerregels > Uitleg

Lees eerst de Uitleg goed door.

Opgaven

1. Je hebt al geleerd wat differentiëren is.
   1. Omschrijf wat differentiëren precies is.
   2. Hoe kom je aan de regels voor het differentiëren?
   3. Welke differentieerregels pas je toe bij het bepalen van de afgeleide van `f(x) = 3x^3 + 6x^2 - 12`?
   4. Kun je met behulp van differentieerregels de afgeleide bepalen van `f(x) = (2x)^3`? Zo ja, hoe?
   5. Waarom kun je met de differentieerregels die je op dit moment kent moeilijk de afgeleide bepalen van `f(x) = (2x + 3)^(12)`?
   6. Waarom kun je met de differentieerregels die je op dit moment kent wel de afgeleide bepalen van `f(x) = (2x + 3x^2)/(x)` maar niet de afgeleide bepalen van `g(x) = (2x + 3x^2)/(x + 1)`?

Theorie

www.math4all.nl > MAThADORE-basic HAVO/VWO > 4/5 HAVO wi-b > Differentieerregels > Differentieerregels > Theorie

Bestudeer eerst de Theorie. In de opgaven wordt je naar de Voorbeelden verwezen.

Opgaven

2. Om de afgeleide (de hellingsfunctie) van een functie te kunnen bepalen moet je differentiëren. In de Theorie vind je de differentieerregels die je daarvoor tot nu toe hebt geleerd. Functievoorschriften die niet in de juiste vorm staan moet je eerst herschrijven. Differentieer de volgende functies. Bekijk eventueel eerst Voorbeeld 1.
   1. `f(x) = 6 - 1/2 x^3`
   2. `TK(q) = 2q^3 + 60q^2 - 100q + 50`
   3. `I(d) = 1/6 pi d^3 + a^2`
   4. `f(x) = x(x - 20)`
   5. `f(x) = x^4 + 6x + 12`
   6. `H(t) = 25t - 5t^2`
   7. `T(p) = a^2p^3 - ap + a^4`
   8. `f(x) = x(x + 4)^2`


3. Bekijk de grafiek van de functie `f` met voorschrift `f(x) = 0,5x^2(x - 20)`.
   1. Om zelf de grafiek zo in beeld te krijgen, bepaal je eerst algebraïsch de nulpunten van de functie. Vervolgens kijk je naar de tabel en stel je het venster van je grafische rekenmachine in. Welke instellingen geven (ongeveer) hetzelfde deel van de grafiek te zien?
   2. Wil je de extremen van `f` algebraïsch berekenen, dan moet je eerst de functie differentiëren. In Voorbeeld 2 zie je hoe dat bij een dergelijke functie gaat. Je moet eerst de haakjes uitwerken. Doe dat en bepaal vervolgens de afgeleide.
   3. Bereken nu de extremen van `f` in gehelen nauwkeurig.
   4. Hoe groot is de hellingwaarde van de grafiek van `f` voor `x = 10`?


4. Werk nog eens met dezelfde functie als in de vorige opgave. Bekijk eventueel eerst Voorbeeld 3.
   1. Stel een vergelijking op van de raaklijn aan de grafiek van `f` voor `x = 2`.
   2. Bereken de coördinaten van het punt op de grafiek van `f` waarin de raaklijn evenwijdig loopt met die uit a.


5. Een Nederlands bedrijf maakt goten voor bevloeiing van akkers in een ontwikkelingsland. Die goten worden gemaakt door vlakke platen kunststofte buigen. Die platen zijn 2 meter lang en 40 centimeter breed. Ze worden zo gebogen dat een goot ontstaat van 2 meter lang met als dwarsdoorsnede (in de breedterichting) een rechthoek.
   1. De breedte van de goot noem je `x` en de hoogte is `h`. Welke verband bestaat er tussen `x` en `h`? Stel een formule voor dat verband op.
   2. Je kunt nu een formule opstellen voor de hoeveelheid water die zo’n goot kan bevatten. Druk de hoeveelheid water `H` in uit in `x`.
   3. Bereken bij welke waarde van `x` die hoeveelheid water maximaal is.

Verwerken

6. Differentieer de volgende functies.
   1. `f(x) = 5x^6 - 13x^5 + 10x - 25`
   2. `f(x) = ax^2 + bx + c`
   3. `P(I) = RI^2`
   4. `y(x) = (x^2 - 1)(x^2 - 9)`
   5. `f(x) = -8x^8 - 88`
   6. `f(x) = 2ax^3 - 3a^2x + a^3`
   7. `A(r) = pi r^2 + l2r`
   8. `h(x) = 3x^2(10 - x)^2`


7. Gegeven is de functie `f(x) = 4/5x^3 - 3x^2`.
   1. Bereken algebraïsch de extremen van `f`.
   2. Bereken de hellingwaarde van de grafiek van `f` voor `x = 5`.
   3. Bereken algebraïsch de coördinaten van het buigpunt van de grafiek van `f`.


8. Het punt `(2,0)` ligt op de grafiek van de functie `y = x^3 - 5x^2 + 7x - 2`.
   1. Bereken de richtingscoëfficiënt van de raaklijn in dit punt aan de grafiek.
   2. In hoeveel andere punten van de grafiek heeft de raaklijn dezelfde richtingscoëfficiënt?


9. Uit een stuk karton van 20 bij 60 centimeter wordt een bakje gevouwen. Neem voor de hoogte van dit bakje `x` cm.
   
   
   
   
   1. De inhoud `I` van dit bakje hangt alleen af van `x` (als er verder niets boven het open bovenvlak mag uitsteken). Stel een bijpassend functievoorschrift `I(x)` op.
   2. Bereken algebraïsch bij welke waarde van `x` de inhoud van het bakje maximaal is.


10. Hier zie je een deel van de grafiek van `f(x) = x^3(x - 20)^2`.
    1. In het deel van de grafiek dat in beeld is, bevinden zich drie punten waarin de raaklijn aan de grafiek evenwijdig is aan de `x`-as. Bereken de `x`-coördinaten van die drie punten algebraïsch.
    2. Waarom heeft de functie `f` toch maar twee (lokale) extremen?

Testen

11. Differentieer de volgende functies:
    1. `f(x) = -0,5x^4 + 3x`
    2. `f(x) = 10 - 6x^2 - x^4`
    3. `f(x) = (x - 1)(x^2 - 1)`
    4. `f(x) = ax(1 - x^2)`
    5. `H(t) = 3p^2 + 4pt^3`
    6. `y(t) = 20t^2(10 - t)(15 + t)`


12. Het punt `(2,7)` ligt op de grafiek van `f(x) = 1/24x^4 + 1/6x^3 + 1/2x^2 + x + 1`.
    1. Controleer deze bewering met een berekening.
    2. Bereken de richtingscoëfficiënt van de raaklijn aan de grafiek van `f` in het punt `(2,7)`.


13. Je ziet hier een deel van de grafiek van de functie `y = -x^3 + 6x^2 - 10`.
    1. De grafiek heeft twee (lokale) extremen. Bereken beide extremen.
    2. Bereken het punt van de grafiek tussen de twee toppen waarin de hellingwaarde het grootst is.